Rozmowa, która może uratować życie. Minimalna Interwencja Antynikotynowa w gabinecie stomatologicznym

Co roku na całym świecie z powodu chorób odtytoniowych umiera aż 8 milionów osób. W Polsce jest to około 83 tysiące zgonów rocznie – to tak, jakby każdego roku z mapy naszego kraju znikało całe miasto wielkości Jeleniej Góry. Mimo że skutki palenia tytoniu kojarzone są przede wszystkim z chorobami płuc czy serca, nie wolno zapominać, że negatywnie wpływa ono również na stan jamy ustnej. Czy zatem gabinet stomatologiczny powinien stać się miejscem wsparcia pacjentów w walce z nałogiem?

Palenie tytoniu a zdrowie jamy ustnej

Nałogowe palenie wyrobów nikotynowych przyczynia się do szeregu problemów w obrębie jamy ustnej. U palaczy częściej występują:

przewlekłe stany zapalne błony śluzowej i przyzębia,
suchość w ustach,
nadżerki i owrzodzenia błony śluzowej,
intensywniejsze odkładanie się kamienia nazębnego,
żółknięcie zębów i ich osłabienie,
nieprzyjemny zapach z ust.

Co więcej, dym tytoniowy ma działanie rakotwórcze. Nikotyna i inne szkodliwe substancje zawarte w papierosach mają jednoznaczny związek z występowaniem wielu typów raka – m.in. raka żołądka, jelita grubego, trzustki, pęcherza moczowego czy szyjki macicy. Palenie jest również główną przyczyną raka płuca, gardła, krtani, przełyku, zatok, nosa czy języka. To także główny czynnik kancerogenny w przypadku nowotworów jamy ustnej.

Rola stomatologa w walce z nałogiem

Czy dentysta może pomóc pacjentowi rzucić palenie? Zdecydowanie tak. Odpowiedzią na potrzebę skuteczniejszego wsparcia osób uzależnionych od nikotyny jest Minimalna Interwencja Antynikotynowa (MIA) – prosty i skuteczny model działania, który może być realizowany w każdym gabinecie stomatologicznym.

Na czym polega Minimalna Interwencja Antynikotynowa?

MIA to krótkie, ustrukturyzowane działanie terapeutyczne, którego celem jest:

identyfikacja pacjentów palących,
zachęcenie ich do rzucenia palenia,
udzielenie wsparcia lub skierowanie do specjalisty.

Rozmowa z pacjentem opiera się na zasadzie „5P”:

PYTAJ

Przy każdej wizycie zapytaj pacjenta, czy pali papierosy, e-papierosy, korzysta z podgrzewaczy tytoniu lub woreczków nikotynowych. Zanotuj to w dokumentacji medycznej.

PORADŹ

Doradź pacjentowi rezygnację z nałogu, uwzględniając jego aktualny stan zdrowia, sytuację finansową oraz ryzyko chorób, np. nowotworów jamy ustnej. Przypomnij również o szkodliwości palenia biernego.

PLANUJ

Porozmawiaj z pacjentem o jego motywacji i gotowości do zmiany. Oceń poziom uzależnienia i wspólnie ustalcie datę rzucenia palenia – najlepiej w ciągu najbliższych 2 tygodni.

POMÓŻ

Przekaż pacjentowi materiały edukacyjne, porozmawiaj o dostępnych metodach wspierających proces odstawienia nikotyny. Omów korzyści wynikające z życia wolnego od nałogu.

PAMIĘTAJ

Przy każdej kolejnej wizycie spytaj pacjenta o postępach w rzucaniu palenia. Doceniaj wysiłek pacjenta i zachęcaj do kolejnych prób, jeśli poprzednie nie zakończyły się sukcesem.

Gdzie skierować pacjenta, który szuka wsparcia?

Osoby, które chcą rzucić palenie, mają do dyspozycji szereg form wsparcia:

Poradnie antynikotynowe (NFZ)

Telefoniczne linie wsparcia, np. Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym – 801 108 108,
Farmakoterapia (nikotynowa terapia zastępcza, bupropion, wareniklina),
Aplikacje mobilne i materiały edukacyjne
Program „jak rzucić palenie”
http://jakrzucicpalenie.pl/

Źródła:

https://jakrzucicpalenie.pl/dla-pracownikow-medycznych/

https://www.monz.pl/pdf-189601-111852?filename=Interwencja.pdf

https://bip.aotm.gov.pl/assets/files/ppz/2023/RPT/23.05.02_RAPORT_48aa_Tyton.pdf