Światowy Dzień bez Tytoniu 2025

Od lat 80. XX wieku 31 maja obchodzimy Światowy Dzień Bez Tytoniu – dzień, który ma na celu zwrócenie uwagi na ogromne zagrożenia zdrowotne, jakie niesie ze sobą używanie wyrobów zawierających tytoń. Choć większość z nas zdaje sobie sprawę z tego, że palacze, również bierni, mają wysokie ryzyko raka płuc, mniej osób wie, że palenie może prowadzić także do nowotworów gardła, krtani, przełyku, trzustki, pęcherza moczowego, a także – co przecież wydaje się oczywiste – nowotworów jamy ustnej.

Tytoń a rak jamy ustnej

Śluzówka jamy ustnej jako pierwsza styka się z dymem papierosowym lub aerozolem z e-papierosów. Nic dziwnego, że nowotwory w tej okolicy to częsta konsekwencja nałogu. Szacuje się, że osoby używające tytoniu mają od 5 do 10 razy wyższe ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej. Ryzyko to znacząco wzrasta przy jednoczesnym nadużywaniu alkoholu.

Co kryje się w dymie papierosowym?

Dym z klasycznych papierosów zawiera ponad 7000 substancji chemicznych, z których 250 jest szkodliwych, a co najmniej 69 powoduje raka. Wśród nich znajdują się:

Nikotyna – silna trucizna i środek uzależniający;
Substancje smoliste;
Tlenek węgla – ten sam, który znajduje się w spalinach;
Arsen, kadm, ołów, uran, polon – pierwiastki toksyczne i promieniotwórcze;
naftalen – środek owadobójczy;
Cyjanowodór, chlorek winylu, fenol, aceton, amoniak;

E-papierosy – „bezpieczna” alternatywa czy manipulacja nastawiona na zysk?

Choć reklamowane jako mniej szkodliwe, e-papierosy są poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Szczególnie niepokojące jest rosnące zainteresowanie e-papierosami wśród dzieci i młodzieży. Kolorowe opakowania, tysiące smaków i reklamy w mediach społecznościowych skutecznie zachęcają młodych do sięgania po „modne” urządzenia, a przecież trzeba pamiętać, że większość e-papierosów zawiera silnie uzależniającą nikotynę oraz związki o działaniu pneumotoksycznym, kardiotoksycznym i rakotwórczym.

Używanie e-papierosów może powodować*:

podrażnienie oczu, błony śluzowej gardła i jamy ustnej;
kontaktowe zapalenie skóry, oparzenia;
EVALI – ostre uszkodzenie płuc charakterystyczne dla użytkowników e-papierosów;
krwawienie do pęcherzyków płucnych;
zarostowe zapalenie oskrzelików;
a także wzrost ryzyka zachorowania na nowotwory.

Ponadto używanie e-papierosów może wiązać się z:

zaburzeniami koncentracji, pamięci i nastroju;
większym prawdopodobieństwem sięgnięcia po tradycyjne papierosy w przyszłości;
zwiększonym ryzykiem uzależnienia od nikotyny, nawet przy sporadycznym używaniu

(*za: Światowy Dzień bez Tytoniu 2025 – „Demaskowanie atrakcyjności wyrobów tytoniowych i nikotynowych” – Główny Inspektorat Sanitarny – Portal Gov.pl)

Tytoń bezdymny

W ostatnich latach coraz większą popularność, zwłaszcza wśród młodzieży, zdobywają tzw. produkty bezdymne – w tym woreczki nikotynowe oraz snus. Choć mogą wydawać się nieszkodliwe z uwagi na brak dymu, ich stosowanie niesie ze sobą poważne zagrożenia zdrowotne.

Snus, czyli wilgotny tytoń pakowany w małe saszetki i wkładany pod górną wargę, jest w Polsce i większości krajów europejskich nielegalny (wyjątkiem jest tylko Szwecja). Legalne obecnie woreczki nikotynowe nie zawierają tytoniu, ale działają podobnie – przez błony śluzowe uwalniają do organizmu duże ilości nikotyny. Jeden woreczek może zawierać aż 50–60 mg nikotyny – to tyle, co 2–3 papierosy.

To nie tylko silnie uzależnia, ale również obciąża układ nerwowy i sercowo-naczyniowy. Produkty bezdymne zawierają też substancje takie jak:

TSNA (nitrozoaminy) – silnie rakotwórcze;
Polon-210 – pierwiastek promieniotwórczy;
WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) – toksyczne i mutagenne związki;

Nie daj się zwieść „bezdymnej” formie

Stosowanie tych produktów może prowadzić do raka warg, dziąseł, gardła i jamy ustnej. Szkodliwe substancje mają bezpośredni kontakt z błoną śluzową, a połykana ślina z nikotyną dodatkowo zwiększa narażenie przełyku i żołądka. Nikotyna osłabia też układ odpornościowy i uszkadza DNA, co sprzyja powstawaniu guzów nowotworowych.

Tabaka, tytoń do żucia, pastylki czy saszetki nikotynowe – choć nie są spalane, są równie niebezpieczne. Zawierają wiele tych samych toksycznych substancji co papierosy, w tym rakotwórcze nitrozoaminy i promieniotwórczy polon-210. Jedno 30-minutowe użycie może dostarczyć tyle nikotyny, co trzy papierosy!

Jak tytoń wpływa na walkę z rakiem?

Tytoń nie tylko powoduje nowotwory, ale również utrudnia organizmowi walkę z nimi:

osłabia układ odpornościowy, przez co komórki rakowe szybciej się rozprzestrzeniają,
uszkadza DNA, prowadząc do niekontrolowanego podziału komórek i powstawania guzów.

Decyzja o wyjściu z nałogu – to świadomy krok w stronę zdrowia i dłuższego życia, a każdy dzień bez nikotyny to szansa na zmniejszenie ryzyka choroby i poprawę jakości życia. Niezależnie od tego, ile lat trwał nałóg – zawsze warto go przerwać. Choćby dziś – 31 maja w Światowy Dzień bez Tytoniu.

Źródła: